Polskie Towarzystwo Terapii Zabawą zrzesza osoby przekonane o tym, że każde dziecko powinno wychowywać się w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia. Opierając się na tym przekonaniu, dbając o rozwój psychiczny dzieci i młodzieży, Członkowie Polskiego Towarzystwa Terapii Zabawą w kontaktach z dziećmi i młodzieżą, kierują się naukowo udowodnioną metodą terapii zabawą.

Sesja terapii zabawą to pojedyncze spotkanie dziecka i terapeuty w pokoju zabaw. Czas jej trwania jest bardzo różny, najczęściej to ok 50 minut. Podczas tego spotkania wykwalifikowany terapeuta zabawą buduje relację z młodym człowiekiem. Używając technik terapeutycznych oraz najbardziej naturalnego dla dziecka zachowania – zabawy. Terapeuta towarzyszy dziecku w procesie odzyskiwania zdrowia.

Sam proces terapii zabawą obejmuje kilka etapów. W centrum każdego z nich jest dziecko. Specyfika terapii zabawą polega jednak na tym, że nie mniej kluczową rolę pełnią tu rodzice albo opiekunowie młodego pacjenta. Pierwsze spotkanie to rozmowa właśnie z dorosłymi. Terapeuta zapyta w niej o wczesny rozwój dziecka, jego bieżące funkcjonowanie i występujące problemy. Szczerość i otwartość jest bardzo pożądana ponieważ prowadzi prostą drogą do zrozumienia trudności dziecka i pozwala przygotować skuteczniejszy plan leczenia.

W zależności od terapeuty oraz zgłoszonych trudności, terapeuta może zdecydować o przeprowadzeniu wstępnego badania diagnostycznego, które jest bardzo przydatne przy ocenie postępów dziecka podczas terapii. Faza wprowadzająca to kilka pierwszych sesji podczas których dziecko przyzwyczaja się do terapeuty, pokoju zabaw i procesu terapii zabawą. Im bardziej nieśmiałe lub niespokojne jest dziecko, tym trudniejszy może być ten okres. Na tym etapie rodzice wspierają dzieci zachęcając do udziału i zaangażowania w terapię.

Kilka kolejnych sesji to faza wstępnej akceptacji terapii. Tutaj dziecko prawdopodobnie będzie oczekiwało sesji terapii zabawą, będzie chętnie wchodziło do pokoju zabaw oraz nawiązywało znaczącą relację z terapeutką zabawą. Dla rodzica jest to zwykle jeden z najłatwiejszych etapów procesu leczenia. Gdy terapia zabawą zacznie działać, dziecko może zachowywać się w sposób odbiegający od wcześniejszych wzorców. Taka zmiana może być niekomfortowa dla rodziców czy opiekunów ale jest konieczna w terapii dziecka.

Nowe zachowania pojawiają się w sposób stopniowy i powodują częste wahania między angażowaniem się w nowe zdrowe wzorce a próbami powrotu do starszych, wygodniejszych schematów. Nazywa się to fazą reakcji negatywnej. Niektóre dzieci przechodzą przez tę fazę praktycznie bez problemów. Dla innych to czas nasilenia trudności i często opierania się uczęszczaniu na sesje terapii zabawą. Na tym etapie konieczne jest silne wsparcie dorosłych, które pomaga dziecku przejść ten okres i prowadzi do pożądanych rezultatów. Ważne jest, aby rodzic zapewnił dziecko, że ma zaufanie do procesu terapii i zdolności dziecka do bycia szczęśliwszym i zdrowszym.

Faza wprowadzająca, faza wstępnej akceptacji i faza negatywnej reakcji mogą minąć dość szybko, potencjalnie w ciągu zaledwie trzech lub czterech sesji, ale mogą też trwać kilka miesięcy. Po ich zakończeniu następuje faza wzrostu. To najważniejsza i zazwyczaj najdłuższa część procesu terapii zabawą. Tutaj dziecko zaczyna lepiej rozumieć swoje trudności, co więcej zaczyna radzić sobie z problemami i wchodzi na drogę do radosnego i szczęśliwszego życia. Choć ten etap to czas dokonywania znaczących postępów, to nie jest on pozbawiony krótkich epizodów regresji, w których dzieci wracają do niektórych swoich problemowych zachowań. Te regresje mogą frustrować zarówno dzieci, jak i rodziców. Drogą do pokonania frustracji jest zaufanie procesowi, świętowanie sukcesów i nie zamartwianie się sporadycznymi potknięciami.

Ostatnia faza terapii zabawą nazywana jest fazą zakończenia. Następuje ona, gdy behawioralne i emocjonalne funkcjonowanie dziecka ustabilizuje się do tego stopnia, że rodzic, dziecko oraz terapeutka zabawą są pewni, że poprawa utrzyma się bez regularnych sesji.

Co zaskakujące, ta faza może być trudna dla dzieci. Dorośli w trakcie terapii są zadowoleni, gdy objawy dziecka ustępują i wkrótce zdają sobie sprawę, że mogą samodzielnie podtrzymać proces zdrowienia. W takiej sytuacji koniec terapii traktują jako znak sukcesu. Dzieci często podejmują terapię niechętnie i robią to w momencie, gdy doświadczają różnego rodzaju cierpienia. Stopniowo czują się komfortowo z terapeutą zabawą, procesem terapii zabawą i zaczynają odczuwać ulgę w objawach, stając się szczęśliwsze i bardziej skore do zabawy. W takiej sytuacji dla niektórych dzieci zakończenie terapii jest bardziej karą niż nagrodą co może skutkować nawet chwilowym nawrotem objawów.

We wszystkich trudnych momentach w procesie terapii zabawą, ważne jest, aby rodzice zachowali wiarę w zdolność młodego człowieka do bycia szczęśliwym i zdrowym oraz do przekazywania mu tej wiary. Rolą terapeuty jest ścisła współpraca z rodzicami lub opiekunami i wspieranie ich w bliskim byciu z pacjentem między sesjami terapeutycznymi. Ten sojusz terapeuty z najważniejszymi dorosłymi w życiu dziecka jest trudny do przecenienia i znacząco zwiększa skuteczność zdrowienia. Dzięki wspólnym wysiłkom wszystkich zaangażowanych osób koniec terapii jest zazwyczaj czasem celebrowania osiągnięć i naprawdę przyjemnym wydarzeniem.

Terapeuci zabawą pracują z dziećmi, które wykazują trudności w obszarze społecznym, emocjonalnym i behawioralnym. Jeżeli dziecko przejawia lęk, jest rozregulowane emocjonalnie, jest agresywne, smutne, ma trudności z nauką, nie odnajduje się w grupie rówieśniczej warto wesprzeć dziecko stosując terapię zabawą.

Badania potwierdziły skuteczność terapii zabawą u dzieci ze stwierdzoną depresją, mutyzmem wybiórczym, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, nadpobudliwością psychoruchową, spektrum autyzmu, traumą szokową i relacyjną. Wskazania zastosowania terapii zabawą znajdują uzasadnienie, gdy dziecko funkcjonuje w okolicznościach związanych z przewlekłą chorobą własną lub osoby bliskiej, gdy dochodzi do rozstania rodziców lub śmierci jednego lub obojga rodziców. Terapię zabawą stosujemy również, gdy pojawia się rodzeństwo, jeżeli dochodziło do przemocy emocjonalnej lub fizycznej, gdy miało miejsce nadużycie seksualne.

Wsparcie terapeutyczne w postaci terapii zabawą jest szczególnie skuteczne w budowaniu przez dziecko szacunku do siebie i innych, braniu odpowiedzialności za siebie, budowaniu kreatywności i zaradności w konfrontacji z problemami, uczeniu się samokontroli i kierowania sobą. W terapii zabawą dzieci szybko uczą się, że ich uczucia są akceptowane, ich wybory są ważne a one same mogą odważnie sygnalizować swoje potrzeby.